First Choice Allied Health Logo

Sự thật về ADHD

ADHD là gì?

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD – Attention Deficit Hyperactivity Disorder) là một rối loạn phát triển thần kinh bắt đầu từ thời thơ ấu và ảnh hưởng đến cả trẻ em lẫn người lớn.

ADHD tác động đến khả năng điều hành (hay còn gọi là chức năng điều hành của não bộ), ảnh hưởng đến sự tập trung, khả năng tự kiểm soát hành vi, suy nghĩ và cảm xúc.

Rối loạn này có thể ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cuộc sống hàng ngày – như học tập, công việc, các mối quan hệ gia đình và xã hội.

ADHD xảy ra ở cả nam và nữ, không phân biệt chỉ số IQ, điều kiện kinh tế xã hội hay văn hoá.

Ước tính có khoảng 1 trong 20 người Úc mắc ADHD.

Nguồn: ADHD Australia

Các loại ADHD?

Theo Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê các Rối loạn Tâm thần (DSM-5), ADHD được chia thành 3 dạng chính, dựa trên đặc điểm nổi bật của từng người:

  • Dạng tăng động – bốc đồng: Biểu hiện chủ yếu là sự hiếu động và hành vi bốc đồng.
  • Dạng không chú ý (Inattentive type): Chủ yếu là mất tập trung, dễ xao nhãng. Dạng này đôi khi được gọi là ADD.
  • Dạng kết hợp (Combined type): Phổ biến nhất, có cả đặc điểm mất tập trung lẫn tăng động – bốc đồng.
Não bộ ADHD

Dấu hiệu và Triệu chứng của ADHD

ADHD thể hiện qua nhiều mức độ khác nhau: nhẹ, vừa và nặng. Các triệu chứng cũng khác nhau giữa từng người, nhưng nhìn chung có thể chia thành 3 nhóm chính: Không chú ý – Bốc đồng – Tăng động.

Nhóm 1: Không chú ý

  • Khó duy trì sự tập trung trong học tập hoặc công việc
  • Dễ bị xao nhãng bởi môi trường xung quanh
  • Có vẻ như “không lắng nghe” khi người khác nói
  • Hay mắc lỗi do bất cẩn
  • Gặp khó khăn trong việc hoàn thành bài tập, nhiệm vụ hoặc việc nhà
  • Thường làm mất đồ dùng cá nhân
  • Bàn học, phòng, hoặc không gian làm việc thường lộn xộn
  • Hay trì hoãn, tránh né công việc cần sự tập trung
  • Hay quên việc phải làm

Nhóm 2: Bốc đồng

  • Hành động trước khi suy nghĩ
  • Thường xen ngang khi người khác nói
  • Khó chờ đợi đến lượt mình
  • Có xu hướng cắt lời hoặc can thiệp vào hoạt động của người khác
  • Không ngồi yên trong những tình huống cần giữ trật tự

Nhóm 3: Tăng động

  • Hay cựa quậy, gõ tay hoặc chân
  • Luôn trong trạng thái “đang hoạt động”, khó ngồi yên
  • Nói chuyện liên tục
  • Tìm kiếm cảm giác mạnh – ví dụ: leo trèo, chạy nhảy không ngừng

Không phải ai mắc ADHD cũng có tất cả các triệu chứng trên, nhưng nhận diện mô hình hành vi thuộc các nhóm này giúp phát hiện và hỗ trợ sớm.

Nguyên nhân của ADHD

Nguyên nhân chính xác của ADHD vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng đa số các nghiên cứu cho rằng đây là sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và môi trường.

Yếu tố di truyền:

ADHD thường xuất hiện trong gia đình. Trẻ có cha mẹ hoặc anh chị em mắc ADHD có khả năng cao hơn mắc bệnh này.

Yếu tố quanh sinh và sau sinh:

Một số yếu tố như sinh non, nhẹ cân, phơi nhiễm với chất độc (rượu, nicotine, chì...) trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ.

ADHD không phân biệt chỉ số IQ, điều kiện kinh tế hay văn hóa – bất kỳ ai cũng có thể mắc phải.